استفتائات آیت الله بروجردی

سؤال 1)

زنی وفات نموده و وارث او منحصر است به شوهر و مادر و دو دختر، مقدار ارث هر یک را بیان فرمایید؟

*******جواب*******

در مفروض سؤال بعد از وصایا و دیون اگر داشته باشد، ربع ترکه متوفّی نصیب شوهر آن زن و شش یک نصیب مادر او و بقیه بالسویه از دو دختر او است.

سؤال 2)

شخصی وفات نموده و مظالم و خمس و زکات و دیون دیگر بر ذمّه او می باشد، آیا ورثه پیش از ادای این دیون می توانند در ما ترک او تصرّف بنمایند؟ و در این صورت می توان او را در خانه اش غسل داد یا خیر؟

*******جواب*******

دیون میت به ترکه او تَعَلُّق می گیرد و جواز تصرّف در ترکه او بعد از موت منوط به رضایت ارباب دین است و احوط در غسل دادن میت هم در خانه اش، استرضاء از ارباب دین است.

سؤال 3)

میتی که دین دارد ورثه او می توانند قبل از ادای دینِ او تصرّف ناقله درسهم الاِرث خود بنمایند یا خیر؟ و اگر این کار را کردند چه صورت دارد؟

*******جواب*******

احوط آن است که ورثه، اوّل دین میت را ادا کنند بعد تصرّف در ما ترک او بنمایند، یا ضامن شوند دین میت را، بعد تصرّف در آن بنمایند.

سؤال 4)

اولاد بنت به تفاوت ارث می برند یا بالسویه کما این که قول جماعتیست (1)؟

*******جواب*******

به تفاوت ارث می برند علی الأقوی.

سؤال 5)

زیدی وفات نموده و دارای اُخت اَبَوینی و یک نفر جدّه أبی و یک جدّه امّی است، حق الاِرث هر یک را معین فرمایید.

*******جواب*******

در این فرض جدّه اَبی به منزله خواهر اَبیست و جدّه اُمّی به منزله خواهر اُمّی است، پس بعد از وصایا و دیون - اگر داشته باشد - جدّه اُمّی شش یک ترکه را می برد و باقی بین خواهر و جدّه اَبی بالسویه تقسیم می شود.

سؤال 6)

شخصی فوت کرده، یک برادر زاده اُمّی و یک خواهر زاده اَبَوینی دارد، ما ترک او به چه نحو تقسیم می شود؟

*******جواب*******

با بودن برادر زاده امّی بلا واسطه، خواهر زاده مع ال واسطه ارث نمی برد.

سؤال 7)

شخصی وفات کرده، وارث او منحصر است به یک خواهر اَبوینی و یک جد اَبی و یک جدّه اُمّی، ما ترک او بین این سه نفر به چه نحو تقسیم می شود؟

*******جواب*******

در مفروض سؤال هر یک ثُلث ترکه را می برند.

سؤال 8)

شخصی وفات نموده، وارث او منحصر است به یک خاله زاده اَبی و یک خاله زاده اُمّی، طریق ارث بردن آنها به چه نحو است؟

*******جواب*******

در مفروض سؤال بعد از وصایا و دیون - اگر داشته باشد - سُدس ما ترک متوفّی به خاله زاده اُمّی می رسد و بقیه از خاله زاده اَبی است.

سؤال 9)

شخصی زوجه او وفات نموده و آن زن طفل صغیری دارد، پدر و مادر آن زن مبلغی به مخارج عزای او رسانیده اند، آیا می توانند از سهم صغیر از ما ترک آن زن بردارند یا خیر؟

*******جواب*******

مخارجات عزاداری میت بر عهده کسی نیست، هر یک از کبار ورثه مختارند که از مال خود هر اندازه بخواهند خرج نمایند بدون این که از مال صغیر محسوب دارند.

سؤال 10)

زیدی قسمتی از اموال خود را به بعضِ اولاد خود مصالحه نموده و اختیار فسخ را برای خود تا مدّت بیست سال شرط می نماید و قبل از انقضای مدّتِ خیار، زید وفات می نماید، آیا یک نفر از ورثه می تواند این مصالحه را کلَّاً یا به اندازه سهم خود فسخ نماید یا خیر؟

*******جواب*******

خیار ارث برده می شود، لکن ثبوت آن برای هر یک از ورثه نسبت به کل یا بعض معلوم نیست.

سؤال 11)

یک نفر زن شش دانگ خانه خود را به شش نفر ورثه - که سه پسر و دو دختر و شوهر باشند - به هر کدام یک دانگ مساوی بدون تفاوت واگذار نموده، ولی منافع آن خانه را تا ده سال برای خود قرار داده و بعد از دو سال وفات نموده، آیا منافع بقیه مدّت باید به نحوی که خود خانه را واگذار نموده تقسیم شود یا کما فرض اللَّه؟

*******جواب*******

در صورتی که قبلاً یا در ضمن واگذاری منافع خانه را تا مدّت مزبوره برای خود قرار داده، منافع خانه در بقیه مدّت باید بین ورثه کما فرض اللَّه تقسیم شود.

سؤال 12)

حضرت آیت اللَّه العظمی - مد ظلّه - رُبع و یا ثُمن از قیمت اعیانی که زوجه از ماتَرَک زوج متوفّای خود می برد قیمتیست که مقوّم تعیین می نماید، یااگر مشتری پیدا شود که زیادتر از قیمت متعارفی و آن چه خُبره تعیین نموده خریداری نماید سایر ورثه ملزمند که حق زوجه را از قیمتی که این مشتری می خرد موضوع نموده به او رد نمایند؟ مستدعیست حکم مسأله را در صدر ورقه مرقوم فرمایید.

*******جواب*******

بسمه تعالی، باید تقویم شود به قیمت عادله و سهم او را از قیمت بدهند.

سؤال 13)

آیا زوجه از زمین غیر مساکن و منازل و اشجار ما تَرَک زوج متوفّای خود حقّی می برد یا خیر؟

*******جواب*******

جمعی از فقهای ما قایل شده اند به حرمان زوجه از زمین غیر مساکن و منازل نیز و در اشجار و زراعات و امور ثابته در آنها هم حکم بنا و هوایی مساکن را جاری کرده اند (2)، لکن نزد حقیر محل اشکال است، بلکه عدم حرمان خالی از وجه نیست و احوط تخلّص به صلح است در آنها.

سؤال 14)

شخصی زوجه او وفات نموده وارث او منحصر است به زوج و یک طفل صغیر از همین زوج و زوجه متوفّیه مقدار وجهی امانت داشته نزد زیدی، حال زید این وجه امانتی را بدهد به زوج از جهت آن که رُبع آن ارثاً تَعَلُّق دارد به او و سه رُبع دیگرش که مال صغیر است از جهت ولایت بر صغیر و این زوج هم مدّعیست بر این که وجهی که زوجه من نزد زید امانت گذارده مال خودِ من است که از زیادی خرج خانه جمع نموده و زیدِ امین یقین دارد که اگر تمام وجه را بدهد به زوج - چون زوج معتقد است که مالِ خودِ من می باشد - تمام آن را تصرّف می نماید و چیزی به صغیر نمی دهد.

آیا با این علم زیدِ امین می تواند وجه را به زوج بدهد از جهت آن که ولی است؟

و بر فرض نتوانستن، تکلیف زید در این وجه چیست با این که زوج مذکور از اهل علم و متدین و موثّق است؟

*******جواب*******

با فرض آن که امینِ زن می داند که ولی صغیر سهمی صغیر را از آن مال - که برحسب ید امینِ